Hoplarchus psittacus (Heckel, 1840)

Etymologia: psittakos (gr.), psittacinus [łac.] = papuga. Podstawowe ubarwienie ryby, czyli opalizująca zieleń, charakterystyczne plamy na głowie i czerwona tęczówka oka, miały wpływ na wybór jej nazwy, zwanej "papagai" (czyli z portugalskiego "papuga").

Nazwy popularne: Acara paragaio (Brazylia); Papagai (Brazylia); Parrot cichlid (Stany Zjednoczone); Vieja (Kolumbia).

Diagnoza taksonomiczna: Kullander (1983) początkowo sądził, że gatunek ten jest blisko spokrewniony z pielęgnicą szmaragdową, Hypselecara temporalis. Jednak w swojej monografii o Peru (1985) wywnioskował, że podobieństwo jest tylko powierzchowne (m.in. kształt ciała, itp.), i w rzeczywistości gatunki te nie są spokrewnione.

Rozmiar: Największe dotąd odnotowane dzikie osobniki miały 35cm długości.

Lokalizacja typu: Rio Negro, na północ od Maribitanos, u podstawy gór Cocui, Wenezuela.

Występowanie: Górne Rio Orinoco (Południowa Wenezuela, Wschodnia Kolumbia), Rio Negro (Północna Brazylia). Występuje również w następujących rzekach Brazylii: Preto da Eva, Urubu, Jamari.

Lokalizacje: Igarapé Barirí (Brazylia, rodzimy), Lundu (Tanzania, rodzimy).

Siedlisko: Znajdowany w rzekach toczących czarne wody, zalewiskach i jeziorach. Często między zatopionymi korzeniami i gałęziami. Parametry wody, typowe dla czarnych wód: lekko kwaśna (pH 5.5-6.0), o znikomej zawartości minerałów (bardzo miękka). Temperatura wody 27-30 st. C.

Ochrona: Hoplarchus psittacus nie jest wpisany przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody do Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych IUCN jako.

Pokarm: Głównie wodne owady i skorupiaki (krewetki, itp.). Przy niskich stanach wód również małe ryby.

Rozmnażanie: Aby sprowokować tarło, wymaga wysokiej temperatury (ok. 28-30 st. C) i "czarnowodnych" warunków (np. wody przygotowanej przez filtr RO, deszczówki, z z ekstraktem z torfu). Typowy biparentalny gatunek składający ikrę na substracie. Stosunkowo małe mioty (100-200 jaj/tarło), jak na tak duże ryby. Niezbyt często rozmnażane.

Akwarystyka: Jako że maksymalne odnotowane rozmiary dzikich okazów to 35cm, ryby te wymagają dużego akwarium. Dobrana para będzie się dobrze czuła w zbiorniku o wymiarach dna 120x50cm (ok. 300L), jednak lepiej jest im zapewnić większe akwarium. 180cm długości i pojemności ok. 470 litrów, w towarzystwie innych ryb, to lepszy wybór. Doskonale radzą sobie w średnich parametrach chemicznych wody (pH 7, średnia twardość), jednak aby doprowadzić do tarła niezbędna będzie miękka i kwaśna woda. Jedzą każdy rodzaj pokarmu dla dużych pielęgnic w postaci pałeczek/granulek, także mrożonki, kryl, dżdżownice itp. Świetnie czują się w grupach, w większych akwariach, gdzie za towarzystwo mają inne średnio agresywne pielęgnice.

Komentarze: W 1840 roku ryba ta została opisana przez Heckla jako Heros psittacus, a później jako Hoplarchus pentacanthus, przez Kaupa w 1860. Przez dłuższy czas była znana w akwarystyce jako Cichlasoma psittacum. Po tym, jak Kullander (1983) ograniczył używanie nazwy Cichlasoma do pielęgnic w typie 'portalagrense', odpowiednią nazwą stała się Hoplarchus psittacus (Heckel, 1840). Ryba ta jest relatywnie mało znana w akwarystyce (niestety) i bywa często mylona w dzisiejszych czasach z hybrydą o zdeformowanym, pomarańczowym ("krwistoczerwonym") ciele, czyli "Pielęgnicą papuzią", produkowaną przez azjatyckich hodowców ryb ozdobnych.